روش های آماده سازی بافت و تشریح آن:

هنگام مشاهده و مطالعه اجسام توسط میکروسکوپ ، ضخامت شی مورد مطالعه باید به اندازه‌ای باشد (ضخامتی در حد میکرون) که نور بتواند از آن عبور کند و با میکروسکوپ قابل رویت باشد. در غیر این صورت هیچ‌گونه تصویری مشاهده نخواهد شد. بنابراین جهت مطالعه بافت و ارگانهای مختلف باید آنها را به روش های خاصی آماده کرده و به ضخامت 4 تا 10 میکرون برش داد که مجموع این اعمال ، آماده سازی بافت نام دارد.

آماده سازی بافتها جهت مطالعات میکروسکوپی با روشهای متعددی انجام می‌گیرد که اساس این روشها شامل2 مرحله زیر است:

1- به روش قالبگیری بافت در پارافین

2- به روش فروزن

برای مطالعه ساختمان ارگانها ، تکه‌هایی از بافت مورد نیاز می‌باشد که عمل برداشتن تکه ها از بافت را نمونه برداری میگویند .

توجه: پس از نمونه برداری ، بافت را داخل فرمالین میگذارند تا از فساد و خشک شدن بافت جلوگیری شود.

روش قالبگیری بافت در پارافین

بعد از نمونه برداری بافت بایستی قابلیت برش پیدا کند که اصطلاحا بایستی بافت پردازش یا آماده شود که این مرحله (پردازش بافت) توسط دستگاه تیشو پروسسور انجام میگیرد.

پاتولوژیست یا بافت شناس بنابر تخصص خود بافت را به تکه های کوچک به ابعادی که بافت داخل تیشو تک قرار گیرد  برش داده و آنرا داخل تیشوتک قرار داده و نام ، شماره یا بارکد بیمار را روی تیشوتک حک میکند وتیشوتک حاوی بافت را داخل سبد دستگاه تیشوپروسسور می گذارند تا بافت پروسس شود.

نمونه های ریز را داخل گاز میگذارند تاگم نشود و نمونه های خیلی ریز را داخل کاغذ صافی میگذارند تا گم نشود.

دستگاه تیشو پروسسور شامل 12 ظرف است که بصورت اتومات سبد بافت را داخل هر کدام از ظروف در مدت زمانی معین ( که قابل برنامه ریزی است) کرده و مراحل ثابت سازی ، آبگیری ، شفاف سازی و آغشته سازی بافت را انجام میدهد.

ثابت سازی بافت

بعد از مرگ موجود زنده ، فعالیت آنزیم‌های درون سلولی باعث فاسد شدن و تخریب ساختمان سلولی و بافتی می‌گردد. بنابراین برای جلوگیری از تغییرات پس از مرگ ، نمونه بافتی جدا شده از بدن بایستی در داخل محلول های فیکساتیو قرار گیرد.

محلول های فیکساتیو ضمن پیوند با پروتئین ها باعث غیر فعال شدن آنزیم ها شده و از انهدام ساختمان سلول ها و بافت ها جلوگیری میکند.

معمول ترین محلول فیکساتیو ، فرمالین 10 درصد میباشد.

توجه شود که این مرحله ، مهم ترین محله در پروسس بافت است.

آبگیری بافت

بافتها بطور طبیعی دارای مقداری آب هستند که بایستی از بافت خارج شود تا بافت قابلیت برش پیدا کند و هم چنین آب مانع نفوذ برخی از مواد آماده کننده مانند پارافین به داخل بافت می گردد.

به منظور آبگیری نمونه را به ترتیب در الکل 100،96،80،70 قرار میدهند.

دلیل اینکه نمونه را یکدفعه داخل الکل مطلق قرار نمیدهند و نمونه یک سیر صعودی در الکل ها طی میکند این است که به نمونه بافتی شوک وارد نشود.

شفاف سازی بافت

شفاف سازی به مفهوم شفاف ساختن بافت نيســت، هر چند كه اين حالت نيزممكن است در بعضي از موارد اتفاق افتد مفهوم شفاف ســازي جانشين كردن مايع الكل اتيليك بــا حلال ماده اي است كه نمونه مي بايد در آن قالبگيری شودبه علاوه، چون درجه ي انكســار نوردر بافت ها مشابه يا نزديك هم است،لازم است درجه ي انكســار تغيير يابد. بدين منظور، عمل شفافسازي انجام ميشود. شــفاف كردن علاوه بر ايــن كه درجه يانكسار بافت را بالا مي برد، از سخت شدنبافتها نيز جلوگيري مي كند. براي شفافكردن از محلولهايي مثل گزيلن، تولوئن،بنزن، بوتانل و… استفاده ميشود که رایج ترین آن گزیلول است.

آغشته سازی بافت(Infiltation)

در این مرحله نمونه را در داخل پارافین مذاب قرار می‌دهند تا به داخل بافت نفوذ کند. پارافین در دمای اطاق جامد است و در دمای 60 تا 65 درجه به صورت مذاب در می‌آید.

حال پروسس بافت انجام شده و وارد مرحله قالبگیری میشویم

قالب گیری (Embedding)

نمونه آغشته شده با پارافین در این مرحله ، در داخل قالب پر از پارافین مذاب ، قرار می‌گیرد. ضمن انجماد پارافین ، نمونه نیز در داخل باقیمانده و آماده مقطع گیری می‌گردد.

این مرحله با استفاده از دستگاه پارافین دیسپنسر  انجام میگرد که به تسهیل و سرعت شما در کار می افزاید.

قالبگیری بافت به دو صورت امکان پذیر است:

قالبگیری پارافینی:

در این روش قالبگیری بوسیله قالب های ال شکل و یا چهارگوش انجام میگیرد. و در نهایت قالب چهارگوش پارافینی از بافت بدست می آید.

قالبگیری با تیشوتک:

قالبگیری بافت بوسیله تیشوتک وقالب های فلزی انجام میشود که باعث صرفه جویی در مصرف پارافین می شود

روش کار:

قالب و تیشوتک گرم باشند

مقدارکمی پارافین در قالب بریزید و حال بافت را از سمتی که باید برش بخورد جای گذاری کنید سپس تیشوتک را از وجهی که عمق ندارد بگذارید و دوباره پارافین بریزید تا حدی که پارافین روی تیشوتک بیاید.

روش دوم روشی جدید تر است که مورد استقبال آزمایشگاهیان قرار گرفته است .

بسته به نوع قالبگیری نوع گیره نگهدارنده بلوک بافت نیز در میکروتوم متفاوت است.

پس از قالبگیری قالب های پارافینی بافت را روی سطح دستگاه کلد پلیت بگذارید  تا پارافین به سرعت منجمد شود و سطح بافت سرد شود تا عملیات برش بافت با کیفیت بهتری انجام گیرد.

مقطع گیری (Sectioning)

نمونه همراه با قالب پارافین توسط دستگاه میکروتوم به ضخامت 4 تا 10 میکرون ( بسته به نوع بافت)  برش داده می‌شود. تا نور میکروسکوپ یتواند از بافت عبور کند و ماهیت بافت مشخص گردد.

انواع تیغ های میکروتوم:

1- تیغ های دائمی

2-تیغ های یکبار مصرف

تیغ های دائمی پس از مدتی نیاز به تیز کردن دارند که بوسیله دستگاه تیغ تیز کن این عمل انجام میشود .

تیغ های یکبار مصرف پس از استفاده و کند شدنش به دور انداخته میشود.

تیغ های یکبار مصرف انواع مختلفی دارند که برای بافت نرم یک نوع تیغ و برای بافت های سخت از نوع دیگر استفاده میشود.و تفاوتشان در زاویه و سختی تیغ است.

حال بافت برش خورده را بایستی بر روی ظرف پیرکس محتوی آب گرم دستگاه تیشوفلوت پهن کرد تا چین و چروک های بافت باز شود .

حال با لام ، بافت پهن شده بر روی آب را برمیدارند  وشماره ی بیمار را بر روی آن قید می کنند.

توجه داریم که لام خیس شده و از طرفی در اطراف بافت پارافین است که باید از بین برود در نتیجه لام را بر روی دستگاه هات پلیت میگذارند .

حال لام حاوی بافت آماده مرحله رنگ آمیزی میباشد تا هسته به یک رنگ و سیتوپلاسم ها به رنگ دیگرشود

متداول ترین متد رنگ آمیزی ، روش هماتوکسیلین-ائوزین می باشد.

مونته کردن :

در این قسمت برای آنکه بر روی بافت خراشی ایجاد نشود بر روی لام یک لامل با استفاده از چسب انتلان می چسبانند .

حال لام آماده میشود برای آنکه زیر میکروسکوپ گذاشته شود و بافت شناس به تشریح بافت بپردازد.

• دستگاه های پاتولوژی را با چه نام هایی می شناسند؟

نام های دیگر دستگاه تیشو پروسسور: پردازشگر بافت ، آماده سازی بافت ، پاساژ بافت و اتوتکنیکون.

نام های دیگر دستگاه تیشو فلوت : حمام بافت ، واتر بث و حمام پارافین.

نام های دیگر دستگاه کلد پلیت : صفحه سرد و کولد پلیت.

نام های دیگر دستگاه هات پلیت : صفحه گرم.

نام های دیگر دستگاه پارافین دیسپنسر : توزیع کننده پارافین ، تیشو ایمبدینگ سنتر.

نام های دیگر دستگاه میکروتوم : دستگاه برش بافت.

نام های دیگر دستگاه پارافین تریمر : بلاک تریمر ، پارافین ریمور و پاک کننده پارافین.

نام های دیگر دستگاه فروزن سکشن : کرایوستات و میکروتوم کرایو.